Nabestaanden zijn dierbaren die achterblijven na het overlijden van iemand. Maar een dierbare van de overledene kan zelf ook al zijn overleden. Dit kan de partner zijn, maar bijvoorbeeld ook een kind. Het kan dan heel waardevol zijn om deze overleden dierbare bij het afscheid te betrekken.
Rouwkaart of -advertentie
Dit kan op heel veel manieren. De meest voorkomende is de overleden dierbare op de rouwkaart of in een rouwadvertentie te vermelden. Wanneer de partner eerder is overleden, zie je vaak ‘weduwe van … sinds …’ staan. Maar je kunt ook de betreffende naam bij de overige namen van de nabestaanden zetten met een maantje of kruisje erachter. Bij kinderen wordt vaak een vlindertje gebruikt. Of een tekst als ‘in liefdevolle herinnering’.
Geef iets mee
En hoe mooi is het om de overledene iets van de overleden dierbare, een foto of iets anders van (emotionele) waarde, mee te geven. (Let wel op, niet alle materialen mogen mee bij een begrafenis of crematie.) Bijvoorbeeld wanneer mevrouw is overleden en in het graf van haar overleden partner wordt bijgezet en ze sinds het overlijden van haar man zijn trouwring heeft bewaard. In het gezamenlijke graf kunnen man, vrouw én hun trouwringen weer samenkomen.
Rituelen
Denk ook aan rituelen. Geef de overleden dierbare een waardig plekje bij het afscheid. Dit kan in woorden, stilte, met muziek, het plaatsen van een foto of het aansteken van een kaars namens die overledene.
Het kan ook intiemer en onzichtbaar. Of niet bij het afscheid, maar in de week voor het afscheid. Leg bijvoorbeeld bij een thuisopbaring de urn van een overleden dierbare bij de overledene. Of iets anders wat de overledene heel zorgvuldig heeft bewaard sinds het overlijden van de dierbare. Bijvoorbeeld een favoriet kledingstuk.
Als de overleden dierbare is gecremeerd
Er zijn verschillende mogelijkheden met de as van de overleden dierbare. De urn kan bijvoorbeeld tegelijk worden bijgezet in het graf. Zo kan ook de naam van de overleden dierbare op de grafsteen worden gezet. Ook kan de as van bijvoorbeeld twee geliefden, of moeder en kind, worden samengevoegd. Echter, dan kan de as niet meer worden begraven op een begraafplaats of worden bijgezet in een urnenmuur omdat deze niet meer per persoon geïdentificeerd kan worden. Maar je mag deze gemengde as wel thuis bewaren, in je tuin begraven of uitstrooien.
Als de overleden dierbare is begraven
Het graf van een overleden dierbare kan een prachtige bestemming zijn voor de bloemen van het afscheid. Zo heb ik laatst de crematie van een oma begeleid, wiens kleinzoon op de naastgelegen begraafplaats lag. Na het afscheid heeft de familie alle bloemen op het kindergrafje gelegd. En deze week wordt een oude dame bijgezet bij haar man terwijl hun dochter even verderop ligt begraven. De familieleden halen allemaal een bloem uit het kiststuk om op het graf van hun (schoon)zus en tante te leggen.
Niets moet, heel veel mag
Vergeet de overleden dierbare niet. Hij of zij was heel belangrijk in het leven van de overledene, ook na het overlijden van die dierbare. Alles is goed, ook als je beslist geen aandacht aan de overleden dierbare te geven. Als het maar een weloverwogen keuze is want je kunt het niet meer overdoen.
