Ik ben donor. Maar hoe gaat dat dan als ik overlijd?

Vanaf mijn 18e droeg ik een Donorcodicil bij me en vol overtuiging heb ik ‘ja’ aangevinkt in het nieuwe Donorregister. Maar ik heb me nooit afgevraagd hoe dat gaat als ik doodga. En wat dat voor mijn naasten betekent en hoeveel invloed dit heeft op het afscheid. Omdat ik er als uitvaartbegeleider ook mee te maken krijg, ben ik er ingedoken.

Wanneer ben je donor?

Sinds 1 juli 2020 is de nieuwe donorwet van kracht. Iedere Nederlander van 18 jaar of ouder is gevraagd om donor te zijn. Als je niet hebt gereageerd, sta je in het Donorregister met ‘geen bezwaar tegen orgaandonaties’, wat gelijk staat aan ‘ja, ik wil donor worden’. Vanaf juli 2021 staat iedereen met een keuze in het Donorregister.

Wanneer je wel een keuze maakt, of aanpast, zijn er vier opties:

  1. ‘Ja, ik wil donor worden’; Je kunt aangeven welke organen of weefsels je niet wilt doneren. Of dat je niet wilt dat het voor onderzoek wordt gebruikt.
  2. ‘Nee, ik wil geen donor worden’
  3. ‘Mijn partner of familie beslist na mijn overlijden’; In eerste instantie beslist je partner. Is er geen partner (aanwezig), dan bepaalt je familie welke keuze wordt gemaakt. Wanneer beide niet aanwezig zijn, of bij onenigheid, word je geen donor.
  4. ‘Ik wijs één persoon aan die beslist na mijn overlijden’; Je zet de gegevens van deze persoon in het Donorregister. Als deze persoon na je overlijden niet bereikbaar is, beslist je partner of familie.

Organen en weefsel

Onderscheid tussen organen en weefsel is van belang. Vaak zijn organen levensreddend, zoals hart, lever of longen, terwijl weefsels, denk aan huid, bot, kraakbeen of een hartklep, vooral de kwaliteit van leven verbeteren. Orgaandonatie is mogelijk bij leven of na overlijden in een ziekenhuis. Weefseldonatie is alleen mogelijk na overlijden, ook wanneer iemand thuis sterft.

Orgaandonatie

Als duidelijk is dat iemand nooit meer beter wordt en in het ziekenhuis zal sterven, of al is gestorven, en blijkt dat hij of zij medisch gezien donor kan zijn, raadpleegt de arts het Donor­register om te kijken wat de wens was. Als alle lichten op groen staan voor donatie, wordt een passende ontvanger van de wachtlijst gezocht.

De hele procedure, van voorbereiding tot en met operatie, duurt gemiddeld 12 tot 24 uur. De operatie duurt 3 tot 6 uur. Als de donor ook weefsels afstaat, worden deze ná de organen uitgenomen.

Weefseldonatie

Als het lichaam van de overledene binnen 6 uur wordt gekoeld, kan tot 24 uur na overlijden weefsels worden uitgenomen. Ook als het lichaam niet wordt gekoeld kunnen sommige weefsels nog worden uitgenomen. Is iemand thuis overleden, dan wordt hij naar een uitvaartcentrum of een ziekenhuis gebracht voor de weefseldonatie. De totale tijd voor weefseldonatie, vanaf het aanmelden van een donor, kan oplopen van 8 tot 30 uur.

Niet iedereen kan donor zijn. Dit is onder andere afhankelijk van ziekten die de overledene had en de levensstijl. Hier zal een arts naar vragen.

Afscheid en uitvaart

Tot aan de operatie kunnen naasten bij hun dierbare zijn. Wanneer besloten wordt tot donatie, zal een arts vertellen wat de procedure is. Wanneer iemand in het ziekenhuis is overleden, zal hij langer in het ziekenhuis blijven. En wanneer iemand thuis is overleden, wordt hij opgehaald voor de donatie.

Na de operatie wordt de overledene naar het mortuarium van het ziekenhuis of de koelruimte van het uitvaartcentrum gebracht. Daarna brengt de uitvaartbegeleider, in overleg met de naasten, de overledene naar de gewenste opbaarlocatie. De artsen zorgen er voor dat het lichaam er netjes uitziet. Het lichaam kan altijd opgebaard worden, ook thuis. De begrafenis of crematie hoeft niet uitgesteld te worden.

Geen kosten

Je krijgt als nabestaande geen rekening voor de donoroperatie of de extra kosten die een uitvaartondernemer moet maken voor bijvoorbeeld vervoer of als het lichaam langer in een mortuarium moet blijven. Alle extra kosten gerelateerd aan de donatie worden vergoed.

Anoniem

Donaties en transplantaties gebeuren altijd anoniem. Dat is in de wet geregeld. Als de naasten dat willen, krijgen ze vlak na de donatie een brief waarin staat welke weefsels zijn uitgenomen en ongeveer zes tot acht weken na de operatie krijgen zij te horen of de transplantaties zijn geslaagd en of de ontvanger een man of vrouw is en binnen welke leeftijdscategorie. Soms willen mensen die weefsels of organen hebben gekregen een bedankbrief sturen. Je beslist zelf of je de – anonieme – brief wilt ontvangen.

Record aantal donaties

In 2022 was het aantal mensen dat bij overlijden organen heeft afgestaan, het hoogste aantal in een jaar ooit. Door innovaties kunnen meer organen per donor geschikt worden gemaakt voor transplantatie. En het is waarschijnlijk ook het gevolg van de nieuwe donorwet die sinds 1 juli 2020 van kracht is. Voor een aantal organen heeft dit geleid tot een kortere wachtlijst. (Bron: nos.nl)